In mijn vakgebied werk ik dagelijks aan verduurzaming van gebouwen. Het is een wereld op zich, waar eisen, normen, standaarden etc. elkaar snel opvolgen. Nederlands vastgoed zal moeten verduurzamen willen we de doelen van het Klimaatakkoord van Parijs realiseren. De overheid schroeft langzaam de duimschroeven aan en komt met nieuwe eisen voor bestaande en nieuwe gebouwen. Zie je zoals velen door de bomen het bos niet meer? In dit artikel zet ik veelgehoorde termen naast elkaar: “EPC”, “BENG”, “Energielabel C”, “Paris Proof” en “NTA8800”. Wat hebben ze met elkaar te maken? En een hele belangrijke vraag: zijn deze wettelijke eisen voldoende om ons vastgoed energieneutraal te maken? Halen we hiermee (de doelstellingen van) Parijs? Uit de navolgende analyse blijkt dat we nog een lange weg te gaan hebben!
Nieuwe concept eisen voor energieprestatie van gebouwen
Wie wel eens aan duurzaamheid in gebouwen werkt kent de term EPC, ofwel Energie Prestatie Coëfficiënt, die sinds 1995 vereist is bij nieuwbouw. De bepalingsmethode hiervoor ligt vast in NEN 7120. De overheid wil sneller verduurzamen. Daarom heeft ze op 8 januari 2019 de opvolger gelanceerd voor energiezuinigheid van nieuwbouw: Bijna Energie Neutrale Gebouwen, ofwel BENG. Vanaf 1 januari 2020 moet alle nieuwbouw hieraan voldoen. Met daarbij ook een nieuwe bepalingsmethode: NTA 8800. Voor bestaande bouw geldt een vergelijkbare integrale energieprestatie eis de verplichting Energielabel C, die voorschrijft dat elk kantoor groter dan 100m2 vanaf 1 januari 2023 label C of beter moet hebben. Is het nog te volgen?
De Dutch Green Building Council, zet zich als stichting in voor een toekomstbestendige gebouwde omgeving. In het “Deltaplan Duurzame Renovatie” wordt een andere koers gekozen en wel het stellen van eisen aan het gemeten energiegebruik. De DGBC stelt dat de vastgoedbranche energieneutraal kan worden bij een gemiddeld gemeten energiegebruik van 50 kWhfuel/m2. Wat mij betreft vormt dit een mooie stip op de horizon! Onthoud s.v.p. het woordje ‘fuel’, want daarin schuilt een valkuil.
Vragen die met deze storm aan wettelijke eisen en andere initiatieven door mijn hoofd schieten zijn:
- hoe verschillen de nieuwe BENG-eisen van de oude EPC-eisen?
- maken we met de BENG eisen ons nieuwe vastgoed al gereed voor Paris Proof?
- hoeveel energiezuiniger is een BENG-gebouw dan een bestaand Energielabel C-gebouw?
- geeft het Klimaatakkoord voldoende aanknopingspunten voor energie-neutraal vastgoed?
BENG en EPC
Hoe verhoudt de concept eis BENG zich tot een eerder vastgestelde EPC? De concept BENG-eisen zijn geen drastische aanscherping als het gaat om de energiezuinigheid van gebouwen. Voorbeeld: Voor een pand met verwarming op gas is de nieuwe BENG-eis vergelijkbaar met een historisch EPC verlaging van 0,2 (voor woningen). Als we kijken naar all-electric oplossingen dan is de uiteindelijke EPC-verlaging nagenoeg 0. Dit komt mede doordat in de berekening van de BENG met de NTA 8800 de primaire energie inhoud van een kWh elektriciteit fors lager is geworden (van een 2,56 naar 1,45). Dit komt vooral door de opkomst van grootschalige opwekking van duurzame elektriciteit. Conclusie: met BENG-eisen komen we een heel klein stapje dichterbij Parijs.
BENG en Paris Proof
Hoe zit het dan met die 50 kWhfuel/m2 van de DGBC? De vergelijking tussen de nieuwe BENG-eisen en Paris Proof lijkt makkelijk te maken, maar is in praktijk niet mogelijk ook al hebben ze dezelfde eenheid van kWh/m2. Het is een appel/peer vergelijk. Daar komt het woordje “fuel” weer om de hoek. Hoe zit dat?
De BENG-getallen bevatten een berekend primair energiegebruik. De norm NTA 8800 die ervoor gebruikt wordt kijkt alleen naar gebouwgebonden energiegebruik onder ideale omstandigheden. In normale taal: de energierekening van een perfect draaiend gebouw, hierbij de gebruikers energie niet inbegrepen. Paris Proof omvat het totale gemeten energiegebruik van het gebouw, dus wel inclusief het verbruik van de gebruikers.
BENG in een rekenvoorbeeld
Voor een vergelijk tussen de beide indicatoren kies ik BENG-2 welke het best overeenkomt met Paris Proof. Beiden hebben een eenheid van kWh/m2 maar zijn toch niet precies hetzelfde. De concept BENG-2-eis voor een kantoorgebouw is 50 kWhprim/m2 aan primair energiegebruik. Let op het woordje “prim”, ofwel primair energiegebruik.
Voor een all-electric gebouw is volgens BENG-2 het elektriciteitsgebruik gelijk aan 50 /1,45 = 35 kWhfuel/m2 (de 1,45 is de primaire energiefactor). Echter is dit alleen het voorspelde gebouwgebonden energiegebruik. Om de vergelijking met Paris Proof te maken moeten we daar nog het energieverbruik van de gebruikers aan toevoegen. Stel dat ze erg zuinig werken en ze slechts 30 kWhfuel/m2 op jaarbasis gebruiken. Een BENG-gebouw komt daarmee idealiter uit op 30 + 35 = 65 kWhfuel/m2 aan gemeten energiegebruik. Deze waarde is hoger dan de Paris Proof standaard van 50 kWhfuel/m2 van de DGBC. Daarmee kunnen we concluderen dat de concept BENG-eisen niet Paris Proof zijn.
Maar de vergelijking is nog steeds niet helemaal gereed. Vanuit mijn eigen praktijk ervaring uit de energiemonitoring van gebouwen blijkt dat het gemeten energiegebruik van gebouwen in werkelijkheid veel hoger ligt dan het theoretisch voorspelde gebruik vanuit de NTA 8800. Er wordt nu eenmaal heel veel energie verspild, zie hiervoor ook de E-nolis marktrapportage 2018. Gaan we uit van praktijkwaarden van gemeten energiegebruiken dan zal een BENG-gebouw gemiddeld gaan uitkomen op 100 kWhfuel/m2. Een BENG-gebouw is daarmee dus nog ver verwijderd van Paris Proof!
Energielabel C en Paris Proof
En hoe ver gaan we nu komen met de Energielabel C verplichting voor bestaande kantoorgebouwen. Wat is het gemeten energiegebruik van die Label C gebouwen in relatie tot Paris Proof? Uitgaande van de huidige praktijk van gemeten energiegebruiken komt dat gemiddeld neer op 180 tot 200 kWhfuel/m2 gemeten energiegebruik. Bij “Best in class” gebouwen in de categorie Energielabel C (operationeel perfect draaiend en gebruikers die zich energiezuinig gedragen) is het gemeten energiegebruik 145 kWhfuel/m2. Ook een Label C gebouw is dus nog ver verwijderd van Paris Proof!
Klimaatakkoord
De doelstelling in het Klimaatakkoord voor de verduurzaming van utiliteitsbouw is een 50% CO2-reductie in 2030 (t.o.v. 1990) en CO2-arme utiliteitsbouw in 2050. Deze doelstelling wordt voor bestaande gebouwen vertaald naar een streefdoel voor 2030 en een wettelijke eindnorm voor 2050. De indicatoren voor het streef- en einddoel worden bepaald door de NTA8800 en zijn in kWhprim/(m2 per jaar) net als de BENG-2 eisen. Uit de in dit artikel uitgewerkte vergelijkingen blijkt dat we er met de BENG-eis van 50 kWhprim/m2 simpelweg niet gaan komen. Uit de in dit artikel uitgewerkte vergelijkingen blijkt dat de getalswaarden voor het streefdoel maar vooral voor de eindnorm voor bestaande gebouwen veel strenger moeten gaan worden dan de BENG-eis van 50 kWhprim/m2. Anders krijgen we niet de gewenste energieneutrale gebouwde omgeving.
Versnellen en meer sturen op gemeten energiegebruik
Wat kunnen we uit al het voorgaande afleiden? Zijn de nieuwe BENG-eisen een verdere aanscherping van de energiezuinigheid eisen? Gedeeltelijk, maar natuurlijk is de onderliggende vraag: “is het wel voldoende?” Als we in 2050 de gebouwde omgeving energieneutraal willen krijgen moeten gebouwen voldoen aan de Paris Proof-eis. Welke eisen t.a.v. de energieprestatie gelden dan? Een gebouw dat voldoet aan de concept BENG-eis verbruikt gemiddeld twee maal de Paris Proof hoeveelheid aan energie. Voor een kantoorgebouw met Energielabel C is het zelfs drie tot vier maal de Paris Proof hoeveelheid aan energie (zie tabel 1).
Tabel1: gemeten energiegebruik welke voortvloeit uit de wettelijke eisen
| Berekend totaal energieverbruik [kWhfuel/m2]* | Gemeten totaal energieverbruik [kWhfuel/m2]* | |
| BENG_2 | 65 | 100 |
| Energielabel C | 145 | 180 |
| Paris Proof | n.v.t. | 50 |
* de eenheid kWhfuel/m2 vertegenwoordigt de eenheid conform de definities van Paris Proof en is niet hetzelfde als primaire energie
Conclusie: Parijs is nog een heel eind
Wat mij betreft een stevige conclusie: in theorie lijken we met BENG, Energielabel C en de NTA8800 een goede stap richting Parijs te maken. Echter uit de gemeten energiegebruiken blijkt een nog forse gap over te blijven. Dus zelfs al gaan we alle bestaande gebouwen tot de BENG-eis renoveren dan gaan we Parijs van verre niet bereiken. Des te meer reden om in de toekomst meer aandacht te gaan schenken aan eisen met betrekking tot gemeten energiegebruik en het minimaliseren van energieverspilling. Dit als aanvulling op BENG-eisen en Energielabel-eisen met de NTA 8800 als onderlegger. De navigatie volgens BENG zou melden dat we de buitenwijken van Parijs naderen maar als we om ons heen kijken……. waar zijn we dan??
door: Bert Elkhuizen, E-nolis bv
