Dagelijks werk ik aan verduurzaming van gebouwen. Daarbij vliegen de termen over tafel als het gaat om ambities van energiebesparing. Energielabel C, BENG, operationeel energielabel, Paris Proof, WENG. In mijn laatste item ben ik ingegaan op hoe ambitieus de nieuwe BENG-eisen zijn in de bouwregelgeving. Behoorlijk technisch en voor de niet-kenner wellicht lastige materie. Iedereen die de klok heeft horen luiden en op zoek is naar de klepel, neem ik graag mee in een vergelijking die wat makkelijker te onthouden is. Hierna ben je iedereen de baas als het gaat over werkelijk duurzame gebouwen!
Hoeveel verbruikt mijn auto?
Mijn auto (tot nu toe nog met verbrandingsmotor, sorry!) moet natuurlijk zuinig rijden. In het boekje van mijn auto staat dat ik gemiddeld 15 kilometer kan rijden met 1 liter brandstof: “1 op 15” dus. Daarmee is mijn auto gemiddeld zuinig. Als de overheid mijn auto een energielabel zou geven dan zou het waarschijnlijk een label B zijn. Maar ja, je voelt wel aan dat ik niet altijd 1:15 rij. Ik ben niet verzekerd van een verbruik van 1 op 15. Hoe dat komt? Nou, ik rij vaak alleen, maar ook vaak met mijn grote gezin. Stel dat ik een vertegenwoordiger ben en de kofferbak permanent vol laad… Dan rij ik nog veel file, soms iets te hard et cetera… In gebruik varieer ik dus nogal. Oh ja, ook nog de staat van mijn banden, het onderhoud en ga zo maar door.
Eén op een emmer
Als ik echt wil weten hoe veel brandstof ik verbruik kan ik niet alleen kijken naar de 1 op 15 uit het boekje. De werkelijke impact wordt bepaald door de hoeveelheid brandstof die ik heb getankt bij het pompstation. In praktijk kom ik eerder uit op 1 op 12. Tja, ik kom dus voor elke liter 3 kilometer te kort. Of beter gezegd: voor elke kilometer heb ik 25% meer brandstof nodig dan ik had verwacht! In de volksmond rij ik één op een emmer.
Mijn kantoor rijdt 1 op 15
Zo is het eigenlijk ook met gebouwen: Het ontwerp en de bouwwijze bepalen in grote mate het verwachte energiegebruik: In dit geval geen 1 op 15, maar gebouw-energielabel B. Met voldoende aandacht voor goed draaiende installaties, efficiënt gebruik en voorkomen van verspilling zouden we dus op B uit moeten komen. Maar helaas geldt, net als bij mijn auto dat het in praktijk minder rooskleurig is. Wij weten uit onderzoek dat de meeste gebouwen eveneens “één op een emmer rijden”. De verwarming staat ’s nachts te hoog, de computerschermen staan nog aan. Alles bij elkaar staan de meeste gebouwen ’s nachts voor de helft qua vermogen ingeschakeld. Of te wel …. als mijn gebouw een auto zou zijn dan zou het de hele nacht stationair doordraaien terwijl ik lig te slapen.
Een zuinige auto zuinig gebruiken
Hoe kan het beter met mijn rij-praktijk? Om te beginnen houd ik bij hoe zuinig ik daadwerkelijk tank/laad. Hiervoor hou ik mijn brandstofverbruik en meterstanden bij en bereken ik mijn gemiddeld verbruik. Hoe verhoudt dit zich tot mijn wensen en mijn verwachtingen volgens de opgave van de fabrikant? Als het tegenvalt pas ik eerst mijn rijgedrag aan, haal ik overbodige massa uit mijn auto en pomp mijn banden op. Als dat niet voldoende is kan ik niet anders dan mijn auto zuiniger maken, of een zuiniger auto aanschaffen… Toch tijd voor die Tesla?
Welke labels zijn dan bruikbaar?
Laten we eerlijk zijn; ik wist eigenlijk al dat mijn auto in praktijk geen 1 op 15 rijdt. Zo is het ook met het energielabel van gebouwen. In praktijk verbruiken de meeste gebouwen meer dan wat het energielabel (NTA 8800) stelt als norm. Kantoren verbruiken gemiddeld 25% tot 30% teveel energie. En dat voelt in zekere zin als bedrog. Ik rijd in een auto die 25% meer verbruikt dan verwacht en ik werk in een kantoor waar 25% meer energie verbruikt wordt dan verwacht. Maar als ik een auto had aangeschaft met volgens het boekje 1 op 10 was ik natuurlijk nog slechter af geweest. Dus het energielabel van mijn auto heeft wel invloed op mijn brandstofverbruik. Maar er zijn daarnaast nog meer factoren die mijn zuinigheid bepalen. Logisch toch, als het gaat om auto’s?
Hoe zou het dan wel moeten?
Voor gebouwen is het niet anders. Ambities stellen t.a.v. BENG en het Energielabel is dus vergelijkbaar met het aanschaffen van een auto met specifiek energielabel. Dit leidt niet automatisch tot een energiezuinig gebouw. Dit is precies waarom ik fan ben van ambities stellen op gemeten energiegebruik, en van labels of normen die daarop gericht zijn. Dus ambities stellen als Paris Proof, een operationeel label, of WENG zijn veel effectiever.
Laten we elkaar afrekenen op ons werkelijke energieverbruik. Dan pas kunnen we echt stellen: onze gebouwen zijn zuinig of niet. Indirect stellen we daarmee eisen aan het energielabel van het gebouw maar ook aan het energiezuinig gebruik en de operationele werking van de installaties. En laat dat nu net ook gelden voor je auto: Het is zinvol om goed te kijken naar het normgebruik uit het boekje. Maar let op, je bent pas zuinig als je onderaan de streep weinig brandstof verbruikt per kilometer. Zo, je bent helemaal klaar voor de discussie op het volgende feestje, met die plug-in hybrid rijder die zelden de laadpaal gebruikt…
door: Bert Elkhuizen, E-nolis bv
